Maak het onzichtbare zichtbaar met social network analysis (SNA)

Samen met Koen Faber, Josien Kapma en Niels Schuddeboom vorm ik een groepje professionals die social network analysis wil duiken en wil leren hoe je dit kunt toepassen en wat de waarde is. Het afgelopen half jaar hebben we al veel geleerd, ontdekt en uitgewisseld. Erg fijn om het zo samen te kunnen doen, dat stimuleert wel. Ook brengt iedereen zijn eigen inzichten en bedenkingen mee. 4 weken geleden heb ik me aangemeld voor MOOC about social network analysis (interessant maar ook wel erg wetenschappelijk ingestoken). Ik was het bijna vergeten maar toen ik van Koen hoorde dat de eerste opdracht was het analyseren van je eigen facebook netwerk kreeg ik er wel zin in, en nu ga ik zelf voor het certificaat!

Voor de zomer kwamen we samen en blogten over een aantal vragen:

• Josien blogte over de balans tussen ‘de plaatjes’ en het gesprek over de plaatjes tussen netwerk leden. Het is zowiezo goed om af en toe een gesprek over het netwerk te hebben, maar was is daarbij de rol van de SNA plaatjes? Zou een snelle tekening niet hetzelfde werk kunnen doen? Een snelle tekening kost veel meer tijd en moeite.
• Koen vroeg zich af hoe je de SNA visualisaties kunt gebruiken als tool voor een reflectie? en ook of een visualisatie van een netwerk kan laten zien welke mensen het netwerk echt beïnvloeden – wie beïnvloed de publieke opinie?
• Ik had drie vragen: Kun je ook een netwerk analyse doen via social media zonder een aparte survey uit te doen? Hoeveel tijd kost een SNA en staat dit wel in verhouding tot de opbrengsten? En hoe maak je het proces participatief – hoe betrek je de leden van het netwerk?

We hebben samengewerkt in 3 verschillende netwerk analyses. In de 3 analyses zaten al veel verschillen, voor elke analyse hadden we echt andere vragen. De context was ook anders, in één geval het begrijpen van het netwerk om een LinkedIn groep te versterken in een ander geval een evaluatie van een netwerk van 7 jaar oud. Het aantal mensen wat de surveys invulde varieerde ook flink van 55 tot bijna 900. De tools waren onasurveys in combinatie met Netdraw voor de analyse. Verder heb ik NodeXL gebruikt om een twitter hashtag en account te analyseren. In de MOOC werken we veel met Gephi voor analyse van datasets. Bijna alle tools zijn gratis of niet duur (onasurveys is de enige betaalde tool).

Wil je er meer over weten? As. vrijdag 8 november is er een bijeenkomst van de netwerkprofessionals in Utrecht waar we over onze ervaringen praten.  Hier vind je meer informatie over de middag. The title is:

Social network analysis: alleen maar mooie plaatjes?

Hier alvast een voorproefje. Ik ben zelf erg onder de indruk van de kracht van social network analysis. Al is het wel een kunst of het praktisch te vertalen. 

* Social network analysis geeft een andere blik op een netwerk. Dit kan helpen om strategische besluiten te nemen voor netwerk ontwikkeling. Eerst even een korte anecdote om te illustreren wat ik bedoel: toen Koen naar mij toe kwam met de trein vertelde ik hem dat je met de tram kunt, of via centraal en dan met de randstadrail. Echter, hij kwam met de bus. Ik heb zelf een hekel aan bussen, je moet er altijd op wachten is mijn ervaring… dus ik dacht niet aan de bus als optie. Echter, de OVplanner heeft geen afkeur van de bus en kwam keurig met deze optie. Dit vind ik wel een mooie analogie voor wat SNA kan doen voor een netwerk. Hoewel leden en coordinatoren altijd hun eigen observaties hebben, en het netwerk soms heel goed kennen, zijn er altijd vooroordelen en dingen die je mist of kleurt. Het netwerk plaatje is ook niet ideaal (de kwaliteit hangt af van hoeveel mensen het invullen, hoe goed de vragen zijn, hoe serieus mensen het invullen). Echter, het is wel een alternatieve constructie van het netwerk. In één casus was een donor uitgenodigd. Hoewel de leden veel conclusies al wel op het netvlies hadden, waren ze heel trots dat hun werk, hun netwerk zichtbaar werd. 

* De investering in tijd valt reuze mee. Je zult niet in alle gevallen investeren in SNA, maar het kan wel veel opleveren.  Als ‘rule of thumb’ gebruik ik nu 5 dagen werk voor een SNA wat gaat zitten in ontwerp survey, uitvoeren, analyseren en bespreken resultaten.  Ik ben erg onder de indruk hoe makkelijk het is met de gratis programma’s al moet je zo’n programma wel goed leren kennen. Verder kun je als je minder tijd hebt, ook een korte methode kiezen. Het is heel makkelijk om een twitter netwerk in NodeXL te voeren of een facebook account te analyseren. In een dag of halve dag kun je ook al wat doen.  

* De kern activiteit van een netwerk analyse moet zijn het werken met de netwerkleden en vertegenwoordigers. Genoeg over de tools – het gaat uiteindelijk wel om het werken met de netwerkleden en kern als je effect wilt hebben. En dat is toch wel een valkuil omdat de analyse vraagt om spelen met de gegevens en visualisaties. Zeker in het begin hoop je vooral dat dat allemaal goed gaat. Een les voor mij is wel om meer tijd in de afstemming te steken en in de debriefing. In de 3 cases planden we een debriefing variërend 1,5 to 3 uur, rondom interpretatie en analyse van de plaatjes (altijd teveel plaatjes!) Ik denk eigenlijk dat je minstens 2 sessies moet plannen – 1 sessie om een aantal visualisaties van het netwerk te laten zien en bespreken, en dan een korte samenvatting rondsturen voor de tweede sessie die focust op interventies. Aan de andere kant heb ik wel geleerd dat de rol van de ‘analyst’ ook heel belangrijk is. Een goede analyst haalt meer uit de analyse in voorbereiding van het gesprek met de netwerkgroep. 

*  Het is meer een kunst dan een kunde. De vragen die je stelt, de plaatjes die je maakt, zelfs de tools die je kiest, het beïnvloed allemaal de resultaten. Het kost wel wat ervaring om een goed gevoel voor de vragen en de analyses te ontwikkelen.