Ik heb de afgelopen 3 maanden een leerkring gefaciliteerd over duurzame energie. We gebruiken in dit geval de term leerkring maar soms wordt ook de naam leernetwerk, kenniskring of community of practice gebruikt. Ik startte met een gesprek met de initiator, als een ontwerpgesprek. We bespraken oa. wie uit te nodigen, rollen in te vullen, online uitwisselen of face-to-face? Het is niet makkelijk deze besluiten allemaal al vantevoren te nemen. Er waren ook verschillen: ik vond het belangrijk breed uit te nodigen maar de initiator wilde liever met een voormalige werkgroep beginnen. Ik was wel bezorgd of het allemaal zou kunnen werken. Mijn grootste zorg was dat er binnen 3 maanden een advies zou moeten liggen en mijn angst was dat het ipv een leerkring in een projectgroep zou veranderen. Wat voor mij belangrijk is dat professionals kunnen leren van elkaar over hun praktijk zodat er individueel en collectief geleerd wordt. Uiteindelijk zette ik mijn zorgen opzij en gingen we gewoon aan de slag – wel afgesproken dat de 3 maanden een soort start periode waren om daarna het vervolg te bepalen.
De dynamiek in de leerkring
Het volgende gebeurde in de 3 maanden:
- Een aantal mensen kwamen nooit opdagen..
- De initiatiefnemer werd ziek en kon niet deelnemen aan de bijeenkomsten, echter, 2 anderen bleken een groot belang te hebben (een coordinator en iemand uit de stuurgroep) bij het onderwerp en werden eigenlijk mede-facilitatoren.
- Een groepje professionals vonden elkaar, komen altijd en hebben ook veel contact tussen de bijeenkomsten door.
- Eén persoon realiseerde zich dat zijn praktijk niet helemaal matcht met de focus van de leerkring, hij stuurde een collega die makkelijk aansluiting vond.
- The groep was verdeeld over het nut van online uitwisselen, dus vooral email en online surveys werden gebruikt. De online surveys waren voorheen onbekend maar was een goede nieuwe starttool omdat meteen de meerwaarde werd ervaren. Eén deelnemer nam later het initiatief voor een LinkedIn experiment. En last but not least (verrassing voor mij!)
- Het was vrij makkelijk om de individuele leervragen te combineren met de vraag voor advies vanuit de organisatie. We maakten een inventarisatie van de belangrijkste praktijkvragen, stelden hier prioriteiten in en gebruikten dit als basis voor een praktijkonderzoek en advies. Eigenlijk werd het wel gewaardeerd dat er een praktische vraag om advies lag.
- 3 maanden was erg kort, maar we kregen de flexibiliteit om het traject iets langer te maken. Naar het einde konden we samen brainstormen over het vervolg.
De olifantenpaadjes
Ik heb al eerder geblogd over the balance between design and emergence in communities. Ik leerde de term olifantenpaadjes kennen tijdens een MOOC over verandermanagement door SIOO. Een feest der herkenning! Dat bedoelde ik met mijn foto en altijd mooi als er al een naam voor bestaat. Olifantenpaadjes zijn de weggetjes die mensen nemen om van A naar B te komen, buiten de reguliere paden (zie mijn foto hier uit de wijk). Er is een mooie video van 14 minuten over olifantenpaadjes, De 3 maanden van ‘aan de slag’ was precies een mooie periode om een hoofdpad te nemen en de olifantenpaadjes van deze leerkring te ontdekken, zoals het profiel van de mensen die zich wel en niet in het onderwerp herkennen. Maar ook de leeractiviteiten die aanslaan – het moet wel snel wat opleveren.
Ontwerp versus zelf-organisatie
De ervaring met deze leerkring heeft me wel over mijn angst voor strak ontwerp heen geholpen. Ik was altijd bang om niet voldoende ruimte voor zelf-organisatie te bieden in een leerkring (of community of practice). Je kunt best met een duidelijk ontwerp starten, die biedt houvast bij professionals die resultaatgericht zijn. Zolang je maar genoeg oog hebt voor de olifantenpaadjes.
