De invloed van technologie op professionele identiteit

In januari heb ik met Sibrenne en Francois de MOOC over knowmads gefaciliteerd.

A knowmad is what I term a nomadic knowledge and innovation worker – that is, a creative, imaginative, and innovative person who can work with almost anybody, anytime, and anywhere. (John Moravec)

Wat ik zelf het meest intrigerende van dit concept vind is het gaat over professionals die werken vanuit een persoonlijke fascinatie met een onderwerp. Er zit emotie bij. Je kunt je werk koppelen aan een ervaring. Zo was ik het zelf in Ghana ontzettend zat om geen waardering te krijgen voor mijn werk binnen de organisatie. De start van een community of practice was een grote opluchting. Professionals die elkaar waarderen, naar elkaar luisteren en daardoor heel veel van elkaar leren. Eindelijk waardering! Ik was hier zo van onder de indruk dat ik een online cursus over communities ben gaan doen van oa Etienne Wenger, lid geworden van CPsquare en werk nog steeds met community leren.

Je binnenste buiten

Ik heb vlak na de MOOC over knowmads het boek ‘Je Binnenste Buiten‘ van Manon Ruijters en collega’s gekocht en van kaft tot kaft verslonden (en zo te horen zijn er nog maar weinig mensen die van kaft tot kaft lezen). Ik vind het een geweldig onderwerp wat ze op de kaart hebben gezet. Het is overigens ook een centraal begrip in de theorie van communities of practice. Het boek is een aanrader als je ook interesse hebt in ontwikkeling van professionals en knowmads. Ze betogen dat er meer aandacht nodig is voor professionele identiteit bij veranderingen in een domein, loopbaanvraagstukken en samenwerkingsvraagstukken. Professionele identiteit is niet iets wat vast staat, maar is continue in ontwikkeling en vraagt daarom ook om onderhoud en aandacht.

Helaas is het boek wel ‘technologie-blind’. Verbazingwekkend vind ik dat mensen de enorme invloed van technologie niet zien. Ik kom dit overigens wel vaker tegen in boeken en artikelen, of ze gaan over specifiek over technologie of ze gaan over andere onderwerpen en hebben het dan helemaal niet over technologie. De interface is nog lastig. Of heb ik een beroepsdeformatie?

De knowmad’s identiteit is sterk

De definitie van professional in het boek is

Een professional is iemand die ervoor kiest en zich erop toelegt om, met behulp van specialistische kennis en ervaring, klanten op een competente en integere manier steeds beter van dienst te zijn. Daarbij maakt hij gebruik van, en draagt actief bij aan, een community van medeprofessionals die het vak bij voortduring ontwikkelen.

Fantastische definitie vind ik want hier zit duidelijk in beschreven dat een professional zich net als de knowmad wil ontwikkelen, en ook bijdraagt aan een een community van vakgenoten. De knowmad is per definitie iemand met een sterke identiteit en zelfkennis. Deze mensen blijken oa stressbestendiger te zijn, succesvoller te zijn en meer zelfvertrouwen en eigenwaarde te hebben. Een mooie les die ik mee neem uit het boek is dat knowmadisch werken in organisaties betekent dat je aandacht moet besteden aan professionele identiteit. Wij doen in de leergang een oefening met een ik-wolk waarbij iedereen nadenkt over zijn kennisdomeinen, maar daar zouden nog meer vragen bij gesteld kunnen worden.

Serial masters met een meanderende identiteit

Ik denk dat de identiteit van een knowmad meer meandert en evolueert dan de gemiddelde professional door nieuwsgierigheid en wisselende opdrachten. De identiteitsvragen en zelfkennis worden daardoor belangrijker.Lynda Gratton schrijft over de nieuwe professionals als serial masters. Een serial master heeft diepe kennis en competenties in een aantal domeinen. Je moet je dus specialiseren, en je zult je om de zoveel jaar in een nieuw domein gaan verdiepen, wel voortbouwend op je vroegere ervaringen en interesses. Een sterke en snelle ontwikkeling in identiteit.

De invloed van technologie op professionele identiteit: online identiteit

Een belangrijke invloed van technologie op het bijdragen aan vakontwikkeling is dat professionals steeds meer online in (informele) netwerken: ook in Tweets of andere micro-berichten. Dit is een nieuw niveau van bijdrage aan vakontwikkeling dat vroeger niet bestond. Identiteit heeft te maken met herkenbaarheid: wat maakt je uniek? In het boek wordt werken aan je identiteit gekoppeld aan zelfkennis en beïnvloeding door hoe anderen over ons denken. Sociale media dwingt je om continu te werken aan je professionele identiteit. Als je veel actief bent online dwingt dit je continu om keuzes te maken en na te denken.

Boundary crossing

Ten tweede is het steeds makkelijker om breder om je heen te kijken, lid worden van communities waar je normaal geen lid van zou worden (ik bv. van marketing communities). Je ontwikkelt niet alleen je vak met medeprofessionals, je kunt ook over de muur van je eigen vakgebieden bij andere communities afkijken: boundary crossing. Ook kun je online veel sneller een initiatief nemen om aan vakontwikkeling te werken. Zo heb ik Jos Maasen en Peter Staal online leren kennen en zijn we nu een blog aan het schrijven voor Frankwatching over sociale MOOCs. Met andere woorden het werken aan vakontwikkeling ken nu veel meer verscheidenheid.

Personal branding

Ik heb hier al eens over geschreven als professionele profilering. Hierdoor verloopt het proces van professionele identiteitsvorming op een wezenlijk andere manier. Je kunt als jonge, startende professional al een reputatie opbouwen. Op blz 120 staat hier wel een paragraaf over maar dat vind ik veel te mager voor een boek van 480 pagina’s. Ik denk dat de fases van identiteitsvorming van Erikson (vertrouwen, autonomie, initiatief, vlijt, identiteit, intimiteit, zorg, integriteit) niet meer opgaan om maar iets te noemen. Om een praktisch voorbeeld te geven. In het boek staat het voorbeeld van coassistenten die worstelen met wie ze zijn. Stevige feedback doet een stevige aanslag op hun identiteit. Echter, de online wereld biedt daarin een hele nieuwe ruimte, contact met andere coassistenten in een online community, mogelijk online waardering uit onverwachte hoek. De ruimte die de online wereld biedt kunnen professionals pakken.

Conclusie: mooi boek wat het thema professionele identiteit op de kaart zet, maar weinig ingaat op de invloed van technologie.  Er mist een hoofdstuk over online identiteit! Wel ga ik zeker de verschillende ontwikkelingsnotities gebruiken met goede vragen over je unieke professionele identiteit.

Boek ook gelezen? Ik ben benieuwd wat jij ervan vond?