Dit interview heb ik ook op Ennuonline geplaatst.
Yvonne van der Pol werkt vanuit haar bedrijf Luz azul trainingen, advies & coaching aan intercultureel vakmanschap. Ze heeft in 2013 de leergang Leren en veranderen met sociale media gevolgd. In de leergang heeft ze een blended leertraject over interculturele effectiviteit ontwikkeld, zowel in-company als in open inschrijving. Het optimaliseren van werkrelaties van mensen uit verschillende culturen is de kern van haar werk. We leven in een ‘global village’ door internet. Ik ben benieuwd wat we van haar kunnen leren over intercultureel online werken….
Vanwaar je interesse in intercultureel vakmanschap?
Ik heb Sociologie van de niet-westerse samenlevingen gestudeerd en heb 10 jaar in internationale samenwerking gewerkt. Al op mijn 18e jaar ging ik naar de Verenigde Staten, dan kom je in een andere cultuur en moet je je aanpassen. Ogenschijnlijk lijken er veel overeenkomsten, maar onder de oppervlakte zijn er grote verschillen. Toen ik later in Costa Rica onderzoek deed, stuitte ik weer op andere interculturele uitdagingen. Ik gaf bijvoorbeeld een presentatie waar kritiek in zat en de volgende dag zei de directeur geen goedemorgen meer. Dat zet je wel aan het denken over het belang van communicatie en interculturele vaardigheden. In een andere cultuur gelden heel andere vanzelfsprekendheden en manieren om de wereld te ontcijferen.
Is intercultureel samenwerken een vaardigheid die inmiddels sterker ontwikkeld is door alle ontwikkelingen op internet van de afgelopen 20 jaar?
Het lijkt inderdaad of we nu in een global village leven, internet legt een verbindingslaag over de hele planeet. Echter, dat is alleen oppervlakkig zo. Er is verschil tussen oppervlaktecultuur en dieptecultuur (zie Deep culture model of intercultural adjustment van Joseph Shaules). Wat betreft oppervlaktecultuur zijn we inderdaad dichter bij elkaar gekomen; in een game zit bijvoorbeeld een Amerikaanse of Chinese situatie. Zo krijgen jongeren eerder andere dingen en andere culturen mee dan vroeger. Echter het diepere begrip en vakmanschap ontwikkel je er niet mee. Het is de illusie dat met globalisering interculturele competenties vanzelf meekomen– integendeel zelfs, soms nemen beeldvorming en vooroordelen alleen maar toe. Tegelijkertijd is het zo dat het ontwikkelen van intercultureel vakmanschap steeds belangrijker wordt omdat veel meer werk internationaal is, van tuinbouw tot detailhandel, van wetenschap tot onderwijs.
De vraag is: in hoeverre ga je elkaar beter begrijpen? Neem de samenwerking rond wikipedia. Die communicatie is heel talig – hierbij hebben native speakers een voorsprong op niet-native speakers. Tegelijkertijd kunnen native speakers zich soms minder inleven in mensen die zich onvoldoende genuanceerd op detailniveau kunnen uitdrukken.
Een ander voorbeeld: de open data beweging. Er is veel te doen om meer transparantie van data. Belangrijk is dat dit ook uit een culturele overtuiging voortkomt. Als je uit een regime komt waar je niet veilig bent, kan er veel angst zijn voor het online delen van informatie en ervaringen. Als je deze onderstroom niet meeneemt in je aanpak voor open data, dan blijkt het project misschien toch minder doeltreffend dan gehoopt… Meer hierover kun je lezen op Yvonne’s blog.
In hoeverre maakt nieuwe technologie internationaal samenwerken met partners of klanten in andere landen makkelijker of moeilijker? Waarom?
De nieuwe technologieën maken het zeker makkelijker, je kunt werken met Skype, webinars, email, Yammer, en andere tools, dat is zeker praktischer dan 20 jaar geleden. Maar je moet het wel goed organiseren.
Het is een mythe dat met technologie de samenwerking over grenzen heen wordt opgelost. Technologie kan het ook vertroebelen: iedereen blijft vanuit persoonlijke en culturele veronderstellingen werken. Mensen denken snel dat samenwerking met technologie is op te lossen. Belangrijk is dat het altijd gaat over het creëren van vertrouwen om effectief samen te kunnen werken. De nieuwe technologie is fantastisch maar je moet leren om daarin samen te werken. Dat is hetzelfde als altijd: je moet alert blijven- op de menselijke interactie, letten op de non-verbale communicatie in het virtuele team. Komt er geen antwoord omdat de technologie niet werkt of omdat iemand om andere redenen afhaakt? En hoe krijg je daar vervolgens de vinger achter?
Kunnen we ook iets leren van het interculturele vakgebied voor het werken met nieuwe media? Is er een parallel te vinden tussen actief leren zijn in een nieuwe cultuur en leren om gaan met een nieuwe technologie ?
Er zijn wel parallellen te trekken tussen het leren omgaan met nieuwe media en het bewegen in een nieuwe cultuur. Het gaat in beide gevallen om een nieuwe situatie waarin je de codes niet kent. Je hebt behoefte aan kennis over hoe het werkt en hoe je zelf je weg daarin leert kennen. Weten van jezelf hoe je reageert in dit soort situaties is belangrijk – hoe open-minded, leergierig, flexibel, doortastend ben je?
Ik werk met de online assessmenttool de Intercultural Readiness Check die is gebaseerd op drie domeinen: Connect, Perform en Enjoy. In die interculturele competenties (zie diagram) zit wel een parallel met het omgaan met nieuwe media –zoals hoe ga je om met onzekerheid? Sommige mensen gaan eerder mee met iets nieuws dan anderen. Maar ook: hoe verbind je je online met elkaar en hoe werk je effectief met elkaar?. Je zou dus makkelijk kunnen stellen dat Connect, Perform en Enjoy geldt zowel voor persoonlijk intercultureel vakmanschap als het omgaan met nieuwe media.